Qoturluq yoluxucu dəri xəstəliyi olub, parazitlər (gənələr) tərəfindən törədilir. Dişi gənələr dəri səthində özünə yol açaraq, orada yumurtaların qoyur. Yumurtalardan çıxan sürfələr dəri səthinə çıxaraq, dərini dişləyirlər və bu da qaşınmaya səbəb olur.
Xəstəliyin əsas əlaməti büküşlərdə səpgilər (xüsusilə barmaqlar arasında, beldə, qarın nahiyəsində, qoltuqaltı, dizaltı, budlararası büküşlərdə) və gecələr artan güclü qaşınmadır. Bəzən qaşınma o qədər güclü olur ki, insan, dərisini bərk qaşıyaraq, cızıqlar əmələ gətirir, daha sonra həmin yerlərdə irinli səpgilərin əmələ gəlməsi müşahidə olunur. Yuxarıda təsvir olunan halları təsadüfən aşkar etsəniz, mütləq həkimə müraciət edin.
Ekzema
Ekzema-xroniki gedişə və residivləşməyə meyilli,polimorf səpgilərlə xarakterizə olunan, neyroallergik mənşəli dərinin iltihabi xəstəliyidir. Ekzemanın dəqiq etiologiyası indiyədək məlum deyil.
Ekzema aşagıdakı kliniki formalara ayırd edilir:
- Həqiqi ekzema
- Mikrob ekzeması
- Seboreya ekzeması
- Uşaq ekzeması
- Peşə ekzeması
Ümumiyyətlə ekzema dəri örtüyünün bütün sahələrində baş verə bilər. Lakin əllərdə, qollarda, üzdə, boyunda, aşagı ətraflarda daha cox rast gəlinir. Ekzemanın proqnozu xəstənin sinir sisteminin vəziyyətindən,onun əmək və məişət şəraitindən, xəstəliyin müddətindən və bir cox səbəblərdən asılıdır. Hazırda ekzema xəstəliyi geniş yayılmışdır. Buna səbəb allergenlərin,sinir sistemi xəstəliklərinin artması, keyfiyyətsiz qidalar, xroniki xəstəliklərin müalicə olunmaması və s.
Demodeks
Demodeks gənələri bütün dünyada geniş yayılmış parazitlərdir və gənələrin yaratdığı xəstəlik demodekoz adlanır. Gənələrin növləri çoxdur, yalnız 2 növü Demodex folliculorum və Demodex brevis insanda, qalanları isə heyvanlarda parazitlik edir.
Demodeks gənələri təmas-kontakt yolu ilə insandan-insana və yaxud heyvandan-insana keçir. Demodekoz zamanı üz və baş dərisi qızarır, qaşıntı yaranır, saçlar və kirpiyin tükləri tökülür. Dərialtı demodeks gənələri meybom vəzilərində, tük follikularında, axacaqlarında və üz dərisinin piy vəzi sekretlərində (xüsusilə seboreya zamanı) yaşayır.
İnsan bu xəstəliyə gənə daşıyıcısı olan digər insandan yoluxur, hətta ev heyvanlarından yoluxma da mümkündür. Gənələrin bədən səthi pulcuqlarla örtülüdür, bunların sayəsində gənələr tük follikullarına daha möhkəm yapışa bilir. Gənələr hormonlarla , tük follikullarının səthinə çökmüş dəri piyi ilə və oradakı endoplazma ilə qidalanır. Gənələr bir neçə həftə yaşayırlar, onlar tük follikullarının və ya piy vəzilərinin dərinliklərində yumurta qoyurlar. 3-4 gün ərzində yumurtadan yeni gənəciklər çıxır və 7 gün ərzində onlar böyüyüb yetkin gənəyə çevrilirlər.
Demodeksin sevdiyi yerlər göz qapağı, üzün dərisi, qaşüstü qövs nahiyəsi, alın, burun qanadları, dodaq büküşləri, çənə və xarici qulaq keçəcəyi nahiyələridir. Xəstəlik uzun müddət davam edərsə, gənələr sinə və kürək nahiyəsinə də yayıla bilər.
Demodekoz kifayət qədər ciddi və təhlükəli xəstəlikdir. Ona görə də mümkün qədər tez bir zaman ərzində demodeks gənələrindən azad olmaq lazımdır.
