Sonsuzluq nədir, Kişilərdə sonsuzluq əlamətləri, Sonsuzluq neden yaranır, Xayanın varikoz damarları

Sonsuzluq nədir?

Sonsuzluq qorunmayan və müntəzəm cinsi əlaqədən sonra 35 yaşına kimi 12 ay ərzində hamilə qala bilməmək kimi müəyyən edilir. Əgər partnyorunuz 35 yaşdan yuxarıdırsa, bu vaxt intervalı 6 aya endirilir.

Bəzən artıq uşağı olan cütlüklər yenidən hamilə qala bilmir. Bu vəziyyət ikincili sonsuzluq adlanır.

Kişilərdə sonsuzluq əlamətləri

Çətinlik ondan ibarətdir ki, kişilərdə sonsuzluğun əlamətləri çox vaxt müşahidə olunmur. Kişi özünü normal hiss edə bilər, intim həyatda heç bir problem yaşanmaz, ancaq uzun müddət hamiləlik baş verməyə bilər. Bir çox kişi yalnız müayinədən sonra reproduksiya ilə bağlı problemlərin olduğunu öyrənir.

Əgər kontraseptivlərdən istifadə etmədən aktiv cinsi həyat zamanı bir il ərzində hamiləlik baş vermirsə, cütlük (həm qadın, həm də kişi) sonsuzluq üçün yoxlanılmalı və tam müayinədən keçməlidir.

Sonsuzluq neden yaranır?

Hamiləliyə mane ola biləcək bir çox səbəb var, o cümlədən:

• Normal hamiləlik üçün lazım olan spermatozoidlərin qeyri-kafi konsentrasiyası, hərəkətliliyi və ya forması
•  
• Reproduktiv sistemə təsir edən tibbi problemlər, məsələn, yetərsiz sperma istehsalı və ya sperm kanalının daralması
•  
• Sperma yumurtalığı dölləmək üçün kifayət qədər enerjiyə malik olmaya bilər

Kişi sonsuzluğunun ən çox görülən səbəblərindən biri sperma istehsalı ilə bağlı problemdir.

Hamilə qalmaq üçün sperma aşağıdakı xüsusiyyətlərə sahib olmalıdır:

• Yüksək konsentrasiya: hər millilitr spermada ən azı 15 milyon spermatozoid olmalıdır;
•  
• Yaxşı hərəkətlilik: spermanın quyruğunun aktiv hərəkətləri onun yumurtaya çatmasına imkan verir;
•  
• Normal formalı spermatozoidlər.

Müasir yüksək dəqiqlikli tədqiqatlar sperma keyfiyyətinin azalması faktını aşkar etməyə imkan verir: az miqdarda spermatozoid (oligozoospermiya) və ya eyakulyasiyada spermatozoidlərin olmaması (azoospermiya). Bu halda, həkim partnyorun öz hüceyrələri ilə hamiləliyə nail olmaq üçün reproduktiv sistemdən sperma almaq üçün mikrocərrahiyyə tövsiyə edə bilər.

Sperma istehsalının pozulması ilə bağlı sonsuzluğa səbəb ola biləcək bir sıra problemlər var:

Xayanın varikoz damarları (varikosel)

• Varikosel xayaların varikoz damarları ilə müşayiət olunan xəstəliyidir. Bu, xayaların həddindən artıq istiləşməsinə, sperma istehsalının azalmasına səbəb olur.

Xayanın zədəsi

• Ciddi xaya zədəsi sperma istehsalına təsir göstərə bilər.
•  
• İdman zamanı və ya qəza zamanı xayaların zədələnməsi xayaları qanla təmin edən qan damarlarını zədələyə bilər.

Kriptoxizm (enməmiş xaya)

Prenatal inkişaf zamanı oğlan uşaqlarında xayalar qarın boşluğunda əmələ gəlir və doğuşdan qısa müddət əvvəl xayaya enir. Bəzi kişilərdə xayalar doğuşdan əvvəl enmir, lakin, bu hallarda bəzən doğuşdan ilk altı ay sonra enir.

Kriptorxizm müalicə olunmazsa, enməmiş xaya reproduktiv funksiyaya təsir göstərə bilər.

Xaya xərçəngi

• Xaya xərçəngində bədxassəli şiş xaya toxumasını məhv edir
•  
• Xaya xərçəngi erkən aşkarlanmazsa, bədənin digər hissələrinə yayıla bilər.
•  
• Testis xərçəngi cərrahiyyə, dərman, radiasiya və ya kemoterapi ilə müalicə olunur

Genetik pozğunluqlar

• Bəzən Y xromosomunda (yalnız kişilərdə mövcuddur) genetik məlumat zədələnir (mikrodelesiyalar), bu da sperma istehsalını azalda bilər.

Epidemik parotit (svinka)

• Yetkinlik dövründən sonra parotit (yaxud parotitlə əlaqəli orxit) infeksiyası xayada spermanı zədələyərək sonsuzluğa və ya subfertilliyə səbəb ola bilər
•  
• Adətən yalnız bir xaya zədələnir və əgər kişidə bir xaya işləyirsə, müalicəyə ehtiyac olmaya bilər.

Antisperm antitelləri

• Antisperm antitellərı qanda dolaşan və spermaya zərər verən zülallardır
•  
• Spermanın bir-birinə yapışmasına və hərəkətinə mane olmasına səbəb ola bilər və hətta spermanı bakteriya ilə səhv salıb onları məhv edə bilərlər.
•  
• Antisperm antitel sonsuzluğu ART ilə aradan qaldırıla bilər

Həyat tərzi

• Sperma istehsalına bir neçə həyat tərzi faktorları təsir edə bilər: siqaret, alkoqol, narkotik, stress, artıq çəki və qeyri-sağlam qidalanma.
•  
• Ətraf mühit faktorları spermanın keyfiyyətinə də təsir edə bilər, o cümlədən həddindən artıq istilənmiş xayalar, bəzi cinsi sürtkü yağları, müəyyən istehsal, rəngləmə və ya çap işlərində iştirak edən kimyəvi maddələr.

Hormonal problemlər

• Hormonal problemlər nadir hallarda kişi sonsuzluğuna səbəb olur
•  
• Bununla belə, bəzi kişilərdə follikul stimullaşdırıcı hormon (FSH) və ya luteinləşdirici hormon (LH) təbii çatışmazlığı var ki, bu da xayaların testosteron və sperma istehsalına mane olur.

Sperm kanallarının daralması

• Bəzən kişi sperm kanallar (epididimis və vas deferens) tıxanır, nəticədə spermada spermatazoidlər olmur.