Leykositlər, Qanın laxtalanması, Qanın ümumi klinik analizi, Qanın biokimyəvi analizi

Leykositlər

• Leykositlər– ağ qan hüceyrələridir.
• Bu göstəriciləri biz normanı 4-10 arasında götürürük.
• Əgər nəticə 4-dən aşağıdırsa, deməli immunitet zəifdir, əgər 10-dan yuxarıdırsa, deməli güclü proses başlayıb, orqanizmə virus, bakteriya düşüb  və leykositlər aktivləşib. 
• Leykozlarda isə leykositlərin miqdarı 30-40-a kimi qalxa bilir.
• Leykositlərin çoxalması keyfiyyətsiz hüceyrələrin artması deməkdir.
•  Keyfiyyətli leykositlərin yüksək həddi 15-20 olur. Bəzən də xərçəng növlərində leykositlərin sayı artır.

Qanın laxtalanması

• Miqdarı çox çıxıbsa, deməli orqanizmdə çox güclü iltihabi proses başlayıb. Hepatitlərdə çox zaman trombositlər aşağı çıxır.
• EÇS ( eritrositlərin çökmə sürəti)– güclü iltihabi prosesdə, bakterial infeksiyada yüksək çıxır. Bunu biz neytrofillə də uzlaşdırırıq. Neytrofil çox çıxanda, mütləq EÇS də çoxalır. Xərçəng xəstəliklərində rəqəm 100 və yuxarı ola bilər. 
• İnsan ümumi qan analizinin nəticəsinə baxdıqda ilk növbədə eritrositlərə diqqət yetirməlidir. Çünki eritrositlərin az çıxması yaxşıdır.
• Beləliklə, qanın ümumi klinik analizi ilə anemiya, talassemiya, iltihabi proseslər, bakterial infeksiyalar, viruslar, onkoloji proseslər aşkarlana bilir”.

Qanın ümumi klinik analizi

• 1.WBC -  ağ qan hüceyrələri, leykositlər. Orqanizmin immun müdafiə sisteminə cavabdehdir, yad virus və bakteriyaları tutub zərərsizləşdirir
• 2.RBC – qırmızı qan hüceyrələri, eritrositlər. hemoqlobin, daşıyıcı oksigen və qaz tərkiblidir. 
• 3.HGB – hemoqlobin
• 4.HCT – hematokrit. 
• 5.PLT – trombositlər
• 6.MCV – eritrositlərin orta həcmi
• 7.MCH – hemoqlobinin eritrositlərdə orta həcmi
• 8.MPV – trombositlərin orta həcmi
• 9.LYM – limfositlər
• 10.MİD – monosit, bazofil, eozinofillərin nisbəti
• 11.Ne % - neytrofillər
• 12.MON – monositlər
• 13.EO – eozinofilər
• 14.BA – bazofillər
• 15.İMM – qranulositlər
• 16.ATL – atipik limfasitlər
• 17.HGB/RBC – hemoqlobində eritrositlərin orta miqdarı
• 18.ESR – eritrositlərin çökmə sürəti, orqanizmin patoloji vəziyyətinin indikatoru

Qanın biokimyəvi analizi.

• 1. Qlükoza. Artması – şəkərli diabet. Azalması – qeyri-müntəzəm və az qidalanma, hormonal xəstəliklər.
• b) Ümumi zülal. Azalması – qaraciyər və böyrək xəstəlikləri, kəskin az qidalanma (ağır məhdudlaşdırıcı pəhrizlər).
• 2. Ümumi bilirubin – qaraciyərin fəaliyyətini göstərir. Artması – hepatitlər, öd daşı xəstəliyi, eritrositlərin parçalanması.
• 3. C-reaktiv zülal – orqanizmin müdafiə reaksiyasının stimulyatorudur. Artması – iltihabi proseslər, oral kontraseptivlərin qəbulu (normal haldır).
• 4. Revmatoid faktor – insanın yaşından və cinsindən asılı olmayaraq normada qanda olmamalıdır. RF – antitellərdir, əzələ və birləşdirici toxuma xəstəliklərində, virus infeksiyalarında, bədxassəli şişlərdə, sistem və autoimmun xəstəliklərdə qanda görünür.
• 5. Transferrin – dəmir daşıyan əsas zülaldır. Azalması – anemiya, sirroz, dəmir artıqlığı, xronik iltihabi proseslər. Yaş artdıqca qanda transferrin təbii olaraq azalır. 
• 6. Ferritin – dəmir metabolizminin pozulmasını göstərir. Artması – qaraciyər xəstəlikləri, xronik böyrək çatmamazlığı, şiş xəstəlikləri.
• 7. Triqliseridlər – qaraciyərdə karbohidrat mübadiləsi məhsuludur, qida ilə də orqanizmə daxil olur. Artması – şəkərli diabet, ürək-damar xəstəlikləri, hamiləlik. Azalması – qaraciyər zədələnməsinin terminal mərhələsi, qalxanvari vəzi xəstəlikləri, zəif qidalanma.
• 8. Xolesterin-HDL – “yaxşı xolesterin“. Artması – damar piləklərinin əmələ gəlməsi üçün aşağı risk. Azalması – aterosklerozun proqressivləşməsi (hətta ümumi xolesterin normal səviyyədə olsa da). 
• 9. Xolesterin-LDL – “pis xolesterin“. Artması – aterosklerozun inkişafı.
• 10. Ümumi xolesterin – HDL və LDL-in birlikdə səviyyəsidir. Artması – şəkərli diabet, ateroskleroz. Azalması – psixofizioloji pozğunluqlar, reproduktiv funksiyanın pozulması.
• 11. Vitamin B12 – sümük iliyində eritrositlərin əmələ gəlməsində və yetişməsində iştirak edir. Artması – leykoz, qaraciyər və böyrək xəstəlikləri. Azalması – vegetarian qidalanma, parazitar xəstəliklər, mədə-bağırsaq yolunun iltihabi xəstəlikləri.
• 12. Dəmir – oksigen mübadiləsində iştirak edir. Artması – bağırsaq funksiyasının pozulması. Azalması – rasionda və maddələr mübadiləsində pozğunluq.
• 13. Kalium – ürəkn fəaliyyətini təmin edir. Artması – kalium preparatlarının lazım olduğundan çox qəbulu, massiv hemoliz, toxumaların ağır zədələnməsi, asidoz, dehidratasiya, işemiya, bəzi sidikqovucu dərmanlar. Azalması – xronik aclıq, davam edən qusma, diarreya, bəzi sidikqovucu dərmanlar, böyrək xəstəlikləri, alkaloz.
• 14. Kalsium – sümük iliyinin əmələ gəlməsində və əzələlərin, sinirlərin, ürək və damarların fəaliyyətində iştirak edir. Artması – şiş xəstəlikləri. Azalması – vitamin D çatmamazlığı, qidalanmada balansın pozulması, endokrin pozğunluqlar, qaraciyər və böyrək xəstəlikləri. 
• 15. Maqnezium – hüceyrədaxili mübadilə proseslərini və impulsların sinirdən əzələyə ötürülməsini təmin edir. Artması – böyrək çatmamazlığı. Azalması – qeyri-düzgün qidalanma, qaraciyər patologiyaları.
• 16. Natrium – maqnezium ilə birlikdə impulsların ötürülməsində, həmçinin, kalsium mübadiləsində iştirak edir. Artması – şəkərsiz diabet, sidikçıxarıcı sistemin xəstəlikləri. Azalması – şəkərli diabet, qaraciyər və böyrək çatmamazlığı. 
• 17. Kreatinin – böyrək fəaliyyətini göstərir. Artması – böyrək çatmamazlığı, qalxanvari vəzin xəstəlikləri, şüa xəstəliyi. Azalması – immunitetin enməsi, acqalma, əzələ kütləsinin azalması.
• 18. Sidik turşusu – qaraciyərdə əmələ gəlir, böyrəklərlə xaric olunur. Artması - podaqra, alkoqolizm, qaraciyər və böyrək patologiyaları. Azalması – qeyri-düzgün qidalanma.
• 19. Sidik cövhəri – orqanizm üçün toksik olan ammonyakın parçalanması nəticəsində əmələ gəlir. Artması – böyrək çatmamazlığı, yüksək zülallı rasion. Azalması – vegetarian qidalanma, sirroz, hamiləlik.
• 20. ALAT və ASAT – qaraciyər fermentləridir. Artması – ciddi qaraciyər və ürək-damar xəstəlikləri.
• 21. Laktat (süd turşusu) – enerji istifadəsi zamanı əmələ gəlir. Artması – fiziki yüklənmə, şəkərli diabet, alkoqol zəhərlənməsi, qaraciyər və böyrək funksiyasının zəifləməsi, aspirin dozasının artıqlığı, şoklar. Hamıya tanış olan fiziki məşqlərdən sonrakı əzələ ağrıları qana aktiv şəkildə süd turşusunun ifraz olunmasının nəticəsidir.