Ultrasəs müayinə, USM, Ultrasəs aparatı, Hamiləlikdə USM diaqnostikası, Ultrasəs qiymətləndirməsi

Ultrasəs müayinə

Ultrasəs müayinə (sonoqrafiya) – insan bədəninin, demək olar ki, bütün orqanlarının müayinəsi üçün istifadə olunan qeyri-invaziv instrumental müayinə metodudur. Metodun təməlini, insan orqanizminin toxumalarından keçib, həmin toxumaların sıxlığından asılı olaraq fərqli şəkildə əks olunan, ultrasəs dalğalarının ötürülməsi təşkil edir.

 klinikalarında USM premium sinifinə aid GE Voluson E10 (üstünlükləri - mükəmməl keyfiyyətli 2D və 3D/4D görüntülər, unikal olan skan sıxlığının dördqat artırılması, alınan məlumatın isə ötürmə sürətinin onqat artırma imkanları) və ultasəs şüasını formalaşdıran və doppler siqnalını emal edən rəqəmsal texnologiyaya malik olan ekspert sinifinə aid GE Voluson E8 cihazları vasitəsilə keçirilir. Cihazlar elektron çox tezlikli sensorların tam paketi ilə təchiz olunub və bu da ultrasəs müayinəsinin bütün növlərinin icra edilməsinə imkan yaradır.

elastoqrafiyanı əhatə edən USM keçirilir. Elastoqrafiya toxumaların sərtlik və elastiklik dərəcəsini dəyərləndirən ultrasəs müayinəsinin xüsusi rejimidir, müayinənin əsasını müəyyən patoloji və ya fizioloji hallar nəticəsində yumşaq toxumaların elastiklik dərəcəsinin dəyişməsi təşkil edir.

Elastoqrafiya qaraciyər, süd vəzləri və qalxanvarı vəzin müayinəsi üçün istifadə edilir və patologiyanın erkən mərhələdə təsbit edilməsi üçün imkan yaradır. USM diaqnostik məqsədlərdən əlavə, həmçinin, müxtəlif müalicə-diaqnostika prosedurları üçün də istifadə olunur (punksiya, biopsiya və s.)

Hamilənin ultrasəs müayinəsi (USM)

Ultrasəs hazırda  hamiləlik müayinələrinin ən mühüm hesab olunanıdır. Hamiləlikdə heç bir problem olmasa da müəyyən vaxtlarda müəyyən fasilələrlə ultra səs nəzarəti aparılır. Hamiləliyin fərqli aylarında ultrasəslə fərqli dəyərləndirmələr aparılır. Məsələn, hamiləliyin ilk aylarında yalnız körpənin kilosu ölçülməz ürək adımı və uşaqlığın böyüklüyü kimi qiymətləndirmələr aparılır, hamiləliyin 5-ci ayında kilosu, suyu, plasentanın vəziyyəti, orqanların strukturu kimi daha ətraflı qiymətləndirmə aparılır, bunlardan başqa da fərqli aylarda fərqli dəyərləndirmələr aparılır. 

Ultrasəs qiymətləndirməsi ilə təxminən 30-35 faiz uşaqda anomaliya olsa belə bilinməyə bilir. Yəni ultrasəs körpədəki inkişafla bağlı pozuntuların çoxunu müəyyən etsə də hər zaman hamısını müəyyən etməsi imkansızdır.

USM-dən asılı olaraq pasiyentlərin müayinəyə hazırlanması tələb olunur:

• Öd, öd yolları və mədəaltı vəzi müayinə olunduqda, pasiyent müayinədən 3 gün əvvəl köp əmələ gətirən məhsullardan (süd, noxud, lobya, qara çörək, təzə tərəvəz) imtina etməli, müayinəyə ac qarına gəlməlidir.
• Kiçik çanaq orqanları (uşaqlıq, yumurtalıqlar, prostat vəzi) və sidik kisəsi müayinə olunduqda pasient müayinədən 1 saat əvvəl 1 litr ilıq su içməli və sidik kisəsini boşaltmamalıdır. Qadınlarda uşaqlıq və yumurtalıqların vəziyyəti transvaginal üsul ilə (uşaqlıq yolundan) müayinə oluna bilər. Bu halda sidik kisəsi dolu olmamalıdır. Əksinə olaraq müayinədən əvvəl qadın sidik kisəsini boşaltmalıdır.
• Süd vəziləri müayinə olunduqda qadın müayinəyə menstrual dövrünün 7-10 -cu günləri gəlməlidir (postmenopauza dövründə olan qadın istənilən gün müayinə oluna bilər).
• Prostat vəzinin müayinəsindən əvvəl pasiyent tərəfindən bağırsaqların boşaldılması vacibdir.
• Hamiləliyin monitorinqi. Hamiləliyin əvvəlində həkimin məsləhəti əsasında ultrasəs müayinəsi transvaginal (uşaqlıq yolundan) üsul ilə, daha sonrakı dövrlərdə isə abdominal (qarın boşluğu divarından) üsul ilə aparılır.
• Fetal neyrosonoqrafiya. Körpələrdə USM vasitəsilə açıq əmgəkdən beyini müayinə etmək mümkündür.

Ultrasəs aparatı

Ultrasəs müayinəsi tibbdə aparılan əsas müayinə üsullarından biridir. Exolokasiya prinsiplərinə əsaslanan bu müayinə metodu orqanizmə zərər vurmadan daxili orqanlar və boşluqlar haqda dəqiq məlumat vermək imkanına malikdir.USM apparatı müvafiq datçik vasitəsilə orqana yönəldilmiş ultrasəs dalğalarının əks olunma tezliyini qeydə almaqla orqanın ölçüsü , forması , exogenliyi və s. barədə informasiya formalaşdıraraq ekranda göstərir.
USM vasitəsilə aşağıdakı orqanlar haqda məlumat əldə etmək olur :
Abdominal usm – qarın boşluğu orqanları : qaraciyər, öd kisəsi , mədəaltı vəz, dalaq
Uroloji usm – sidik sistemi : böyrəklər, sidik kisəsi ( kişilərdə prostat vəz)
Ginekoloji usm-qadın cinsiyyət sistemi : uşaqlıq boynu, uşaqlıq , yumurtalıqlar.
Skrotal usm – kişi cinsiyyət sistemi: xaya və xaya artımları
Həmçinin timus vəzin , qalxanabənzər vəzin, limfa düyünlərinin, süd vəzlərinin ultrasəslə müayinəsi aparılır.
Bundan başqa 3D və 4D görüntüləmə, rəngli doppler müayinələri həyata keçirilir. Hamiləliyin müxtəlif trimestrlərində dölün vəziyyəti barədə valideynlərə geniş məlumat verilə bilir.

Hamiləlikdə USM diaqnostikası

Müasir ginekologiyada ultrasəs müayinəsiz keçinmək mümkün deyil. Bizim müayinəmizdə USM-in bütün növlərinə rast gəlmək olar, o cümlədən 2D, 3D, 4D ulrasəs müayinələrinə. Bu üsullar həkimlərə diaqnostik səhvlərin qarşısını almağa kömək edir, analara isə körpəni bətndaxili izləməyə imkan yaradır.
Hamiləlikdə ultrasəs müayinəsi vizual olaraq, yüz faiz ehtimal ilə hamiləliyi təsdiqləyir, onun dəqiq müddətini, embrionun mövqeyini və onun inkişaf qüsurlarını təyin edir. Eyni zamanda, bu üsul bir çox üstünlüklərə malikdir:

1. Qeyri-invaziv yolla (yəni, orqan toxumalarına daxil edilmədən) aparılması;
2. Dölün təhlükəsizliyi;
3. Asan istifadə qaydası (xanımlardan xüsusi hazırıq tələb etmir və tibbi göstərişlərə əsasən hər an keçirilə bilər);