Anadan gəlmə ürək qüsurları, Uşaqlarda ürək xəstəlikləri, Uşaqlarda ürək problemləri, Uşaqlarda ürək xəstəliklərinin müalicəsi

Anadan gəlmə və əmələ qəlmiş ürək qüsurları

Təəsüflər olsun ki, günümüzdə də ürək-damar xəstəlikləri geniş xəstə kütləsini əhatə edir. Ürək xəstəlikləri anadangəlmə və sonradan qazanılmış ürək qüsurları olmaqla iki böyük qrupa ayrılır.

Anadangəlmə ürək qüsurları bətndaxili inkişaf mərhələsində müxtəlif səbəblərdən əmələ gələn inkişaf pozğunluqlarıdır.

Bunlara aiddir:

• tac damarlardakı anomaliyalar
• mədəcik və ya qulaqcıqların inkişaf pozğunluqları
• ürəyə gələn və ya ürəkdən çıxan damarlardakı anomaliyalar
• ürəyin qulaqcıqlar və ya mədəciklərarası divarın defekti (dəliyi)
• ürək qapaqlarında darlıq və ya çatmamazlığa səbəb olan anomaliyalar

(Yaxud yuxarıdakı qüsurlardan bir neçəsinin bir yerdə olduğu ürək inkişaf pozğunluqları)

Hər yaş qrupunda olan xəstələrdə müxtəlif tipli anadangəlmə qüsurlarınin cərrahi əməliyyatları uğurla həyata keçirilir.

Qazanılmış ürək qüsurları anadangəlmə olmayan, sonradan qazanılan ürək xəstəlikləridir. Bu xəstəliklər arasında ən çox rast gəlinən qapaq xəstəlikləridir.

Qazanılmış qapaq xəstəliyi ən çox uşaq vaxtı keçirilmiş (daha çox 5-15 yaş) revmatizmlə əlaqədar meydana çıxır. Əgər xəstəlik dərmanlarla müalicə olunmursa, cərrahi müalicəyə başlanılır. Cərrahi müalicə iki cür tətbiq edilir : qapağın təmiri və qapağın protezləşdirilməsi.

Uşaqlarda ürək xəstəlikləri

Uşaq ürək xəstəlikləri böyük ürək xəstəliklərindən tamamilə fərqlənir. 

Tamamilə fərqli bir qrup xəstəliklərdir. 

Bunları da öz içində sinifləndirsək, əsasən “anadangəlmə ürək qüsurları” və uşaqların sonra yaşam sürəsində məruz qaldıqları infeksiyalar, dərman preparatları, ətraf mühit amilləri sonuncu “qazanılmış ürək xəstəlikləri” olaraq fərqli qruplara ayrılır. 

Bunun xaricində bir də uşaq ritm problemləri, “uşaqlarda görülən aritmiyalar” kimi xəstəliklər görülür.

Azərbaycanda hər il 1200 uşaq anadangəlmə ürək qüsuru ilə doğulur

Anadangəlmə ürək qüsurları, ümumiyyətlə, 100 canlı doğumda 1 xəstədə görülür. Ölkəmizdə də təxminən, dəqiq statistika olmasa da, təxmini olaraq bir ildə təxminən 1200-1400 arasında bir anadangəlmə ürək qüsuru olan uşaqlar doğulur. 

Amma xoşbəxtlikdən bunların hamısı ciddi müalicələrə ehtiyacı olan xəstələr deyildir. Yəni bunların təqribən 25-30 faizi, bu xəstələrin, ciddi ürək müalicələrə ehtiyacı olan xəstəlik qruplarıdır. Amma təxminən 1200-1400 arasında anadangəlmə ürək qüsuru olan xəstələr ölkəmizdə il ərzində doğulur.

Uşaqlarda ürək problemlərinin səbəbi olaraq ailə faktoru

Ürək xəstəliklərinin tək bir səbəbi yoxdur, təəssüf ki. Bu çox faktorlı səbəblər nəticəsində ürək xəstəlikləri, xüsusilə, anadangəlmə ürək qüsurları yaranır. 

Amma dəqiq bildiyimiz faktorlar da mövcuddur. Uşaqlar doğulmamışdan qabaq hansı uşaqların ürək xəstəlikləri baxımından riskli olduqlarını bilirik. 

Məsələn, əgər anada hər hansı bir ürək qüsuru varsa, zamanında olubsa, müalicə almış olsa belə, o anadan o ailədə doğulan uşaqlar anadangəlmə ürək qüsurları baxımından digər uşaqlara görə 3-4 dəfə daha riskli sayılırlar. Ona görə belə ailələrdə doğulan uşaqların ən az bir dəfə uşaq kardioloqu tərəfindən müayinəsini tövsiyə edirik.

Bundan başqa, əgər ailədə hər hansı bir anadangəlmə ürək qüsuru olan bir xəstə uşaq varsa, digər uşaqların da ürək xəstəliyi olma riski digər uşaqlardan nisbətən daha yüksək olur. 

Hamiləlik zamanı qəbul edilən dərmanlar uşaqda ürək qüsuruna səbəb ola bilər

Ananın bildiyimiz xəstəlikləri var, spesifik xəstəliklər var ki, anadan olan xəstəliklər anadangəlmə ürək qüsurları olma riskini yüksəldir. Bunlara revmatoloji xəstəliklər, ananın şəkərli diabet xəstəliyi kimi xəstəliklər buna misal göstərə bilərik. Və yaxud da ananın hamiləlik dövründə istifadə etdiyi dərman preparatları… Sadəcə vitamin preparatları belə anadangəlmə ürək qüsurlarına səbəb ola bilir.

Səbəblərini bildiyimiz üçün də bu xəstəliklərin bəzilərinin qarşısını ala bilirik. Məsəl üçün, epipsiya dərmanları, polivitamin istifadə eləyən analar – bunların hamiləliyi, ümumiyyətlə, planlaşdırılması gərəkməkdədir. 

Daimi dərman qəbul edən qadınlar hamiləliyi qabaqcadan planlaşdırmalıdır

Adətən, hamiləliyin 8-ci, 10-cu həftəsində ürəyin formalaşması böyük ölçüdə tamamlanmış olur. Və analar hamilə olduqlarını daha gec həftələrdə bilirlər və bu həftələr ərzində normalda istifadə etdiyi dərman preparatlarına davam edirlər. 

Ona görə, əgər bir ana xronik bir xəstəliyi varsa, dərman preparatları qəbul edirsə, hamiləlik öncədən planlaşdırılması lazımdır. 

Məsələn, şəkərli diabeti varsa və yaxud da epilepsiyası varsa, bunlar üçün dərman istifadə edirsə, hamilə qalmamışdan əvvəl həkimləri ilə məsləhətləşib, daha az zərərli olan dərman preparatlarına keçmək məsləhət görülür. 

Xüsusilə, vitaminlərdən, yüksək doza A vitamini tərkibli dərman preparatları, A vitaminin sintetik analoqları istifadə edən analar hamiləlik baş vermədən öncə bu dərmanların kəsilməsi məsləhət görülür.

Anadangəlmə ürək qüsuru öncədən təsbit edilərsə, hamiləlik dayandırılmalıdırmı?

Hamiləliyin sonlandırılması məsələsini biz şəxsən çox məsləhət görmürük. Ailə ilə bərabər danışıb ola biləcək risklər, uşaq doğulduqdan sonra yaşaya biləcək problemləri ailə ilə bərabər müzakirə edib, ondan sonra qərar verməyi ailəyə buraxırıq. 

Günümüzdə bu ürək anadangəlmə ürək qüsurlarının müalicəsinin effektivlik faizi gedərək artmaqdadır. Ona görə yəni bütün riskləri yarar və zərər nisbətini ailə ilə bərabər müzakirə edirik.

Anadangəlmə ürək qüsuru hamiləlik zamanı aşkar olunarsa

Tövsiyəm nə ola bilər? Bir ürək qüsuru hamiləlik dönəmində aşkarlanıbsa, hamiləlikdən sonrakı müddəti çox yaxşı bir şəkildə planlamaq lazımdır. Məsələn, bu uşaqlar bəzən doğulduğu zaman doğum salonunda və yaxud da əməliyyat salonunda bu uşaqlara bir müdaxilə etmək gərəkdir. Dərman müalicəsi başlayırıq və yaxud da birbaşa angioqrafiya laboratoriyasına alaraq bir müdaxilə edirik. Ona görə uşaq doğulduqdan sonra ən böyük rəqibimiz zaman olur. Zamana qarşı yarışaraq. Bu uşaqların belə bir ürək qüsuru olan uşaqların doğumunu uşaq kardioloqu, ürək damar cərrahı, uşaq reanimasiyası olan mərkəzlərdə həyata keçirmək çox vacibdir.

Uşaqlarda ürək xəstəliklərinin müalicəsi

Söhbətimizin əvvəlində də dediyim kimi, bu uşaqların sadəcə 25-30 faizi ciddi ürək müdaxilələrinə, ciddi müalicələrə ehtiyacı olur. Yəni digər böyük bir qismini müalicə etmədən normal təqib edib və ya dərman müalicəsi ilə bu xəstələri müalicə edə bilirik. 

Yəni çox az bir hissəsi: 25-30 faizi ciddi müdaxilələrə ehtiyacı görür və bu ciddi müdaxilə ehtiyacı olan ciddi cərrahi əməliyyat keçirilməsi gərəkən və yaxud kaster-angio edilməli olan xəstələr belə həyatlarını normal şəkildə davam edə bilirlər.