Qanın analizi
Hematologiya qan hüceyrələrini və qan hüceyrələrini təşkil edən orqanları və bu orqanların xəstəliklərini araşdıran elmdir.
Qanımızı təşkil edən maddələr müəyyən bir nisbətdə mövcuddur.
Hematologiya sahəsində keçmişdən bu günə qədər insanların qan dəyərləri ilə bağlı araşdırmalar aparılmış, qan komponentlərinin nisbətləri təyin edilmiş və standart dəyərlər təyin edilmişdir.
Standart qan dəyərləri “Normal Dəyərlər” olaraq qəbul edilir.
Bu standartın altında və ya yuxarısındakı qan dəyərləri bədəndə bir şeyin səhv olduğuna işarədir. Bu göstəricilər qəti diaqnoz qoymaq üçün hər zaman kifayət etməsə də, aydın fikirlər verir və diaqnoz üçün doğru yolda getməyə kömək edir.
Bu fikirlərə uyğun olaraq həkimlər diaqnozu təsdiqləyən və xəstəni aydınlaşdıran və müalicə prosesinə ən qısa müddətdə başlayan testlər edirlər.
Hematologiya analizləri
- Hematologiya analizləri Hemoqram, ESR və Laxtalaşma testlərindən ibarətdir.
- Bu testlər mikroorqanizmlərdən azad olan steril mühitlərdə aparılır. Birdəfəlik bir şpris köməyi ilə fərdlərdən qan alınır və etiketli borulara köçürülür. Bu borular ediləcək test növünə görə etiketlənir və tədqiqat aparacaq laboratoriyaya göndərilir.
- Hematoloji testləri sürətli nəticələrdir. Nəticələr çox qısa müddətdə insanların əlindədir.
- Ən yaxşısı acqarına və səhərlərinə qan götürməkdir.
- Tam bir mədədə alınan qan dəyərləri yüksək görünür və həkim diaqnozunda yanıltıcı olacaqdır. Nəticələrin aydınlığı üçün qan dəyərlərinə təsir edəcək müalicələrin son zamanlarda istifadə edilməməsi də vacibdir.
Qan analizi nəticələri
- Tibbi təhsiliniz yoxdursa, qan analizi nəticələrini təhlil etmək sizin üçün çətin ola bilər.
- Həmin nəticələri adətən həkimlər başa düşürlər.
- Ancaq qan analizi nəticələrini özünüzün təhlil etməyiniz yəqin ki, işinizə yarayar.
Hemoqlobin (Hb)
- Bu protein kompleksinin əsas funksiyası oksigeni ağciyərlərdən toxumalara köçürmək və CO2 əmələ gətirməkdir.
- Hemoqlobin qırmızı qan hüceyrələrinin əsas komponentidir.
- Norması: kişilərdə-130-160 q/l, qadınlarda 120-140 q/l
- Hemoqlobin aşağıdırsa, bu qan itkisi və ya mövcud anemiyadan xəbər verir.
- Onun yüksəlməsi isə dehidrasiyanın, qan xəstəliklərinin, ürək çatışmazlığının əlaməti ola bilər.
Eritrositlər
Tərkibində hemoqlobin olan qan hüceyrələridir.
Sağlam insanlarda dağlarda, yüksək hündürlükdə qırmızı qan hüceyrələrinin artması müşahidə edilə bilər. Ancaq, ümumiyyətlə, eritrositlərin çoxluğu bronx, ağciyər, böyrək, qaraciyər və ya ürək xəstəliklərinin əlamətidir. Azlığı isə anemiya, kəskin qan itkisi, xroniki iltihabi prosesləri göstərir.
Norması: kişilərdə-4,0-5,1 10 hüceyrələr / l, qadınlarda 3,7-4,7 10 hüceyrə/ l
Leykositlər
- Ağ qan hüceyrələri sümük iliyi və limfa düyünlərində hasil edilir.
- Bədənin toksinlərə, viruslara və bakteriyalara qarşı qorunmasında böyük rol oynayır.
- Norması: 4,0-9,0 10 hüceyrə/l
- Leykositlərin çoxluğu iltihabdan və ya orqanizmin hər hansısa bir hissəsində bakterial infeksiyadan xəbər verir. Bəzən leykositlərin sayı güclü stresdən, fiziki gərginlikdən də yüksələ bilər.
- Virus infeksiyaları, ağrıkəsicilərin tez-tez qəbulu və antikonvulsantlar leykositlərin sayının azalmasına səbəb olur.
Qanın laxtalanması
- Trombositlərin yüksək olması vərəm, xoralı kolit və ya qaraciyər serrozunun əlaməti sayılır.
- Onların qanda sayının kəskin azalması isə spirtli içki qəbulu, ağır metallarla zəhərlənmə, qan xəstəlikləri, böyrək çatışmazlığı, qaraciyər, dalaq xəstəlikləri, hormonal pozuntu zamanı baş verə bilər.
- 5. Eritrositlərin çökmə sürəti (EÇS)
- Norması: kişilərdə - 2-10 mm/s, qadınlarda - 2-15 mm/s.
- EÇS-nin normadan yüksək olması infeksiya, iltihab, anemiya, böyrək xəstəlikləri, hormonal disbalans və s. əlaməti ola bilər.
- Normadan aşağı olması isə qan dövranının pozulması və anafilaktik şok zamanı müşahidə edilir.
- 6. Qlükoza
- Qanda şəkəri göstərir.
- Norması: 3,5-6,5 mmol/l
- Qanda qlükozanın çoxluğu şəkərli diabetin, az olması isə qeyri-müntəzəm qidalanma və hormonal pozuntuların əlamətidir.
- 7. Ümumi protein
- Norması: 60-80 q/l
- Adətən kəskin pəhrizlərdən sonra, qaraciyər və böyrək problemlərində aşağı düşür.
- 8. Ümumi bilurbin
- Norması: 20,5 mmol/l
- Hepatit xəstəliyində, öddaşı xəstəliklərində və qırmızı qan hüceyrələrinin məhv olması zamanı ümumi bilurbinin norması yüksəlir.