Qanın kliniki  analizi, QKA, Analizlər, Laborator analizlər, Qanın ümumi analizi qiyməti

  Qanın kliniki  analizi (QKA)

qanın keyfiyyət və kəmiyyət xüsusiyyətlərini göstərən geniş müayinədir. Bir çox xəstəliklərin diaqnostikasında və müalicəyə nəzarət kimi istifadə olunur. Qanın kliniki analizi, leykositar formula ve EÇS-lə birlikdə tibbi praktikada ən çox istifadə olunan analizlərdən biridir.

   Qanın kliniki analizinin göstəricilərin öyrənilməsi anemiya, polisetemiya, trombositopeniya, trombositoz və leykopeniya, leykositoz  kimi vəziyyətləri qiymətləndirməyə imkan verir ki,bu vəziyyətlər həm hər hansı xəstəliyin simptomu,həm də müstəqil patologiya zamanı ola bilir.

Analiz zamanı aşağıdakıgöstəricilər müəyyən olunur:

• (WBC)Leykositlər - orqanizmə yad olan agentlərə qarşı mübarizə aparırlar. Onların faqositoz, hüceyrə və humoral immunitet, antimikrob, antitoksik, antitel əmələgətirmə kimi vacib funksiyaları vardır.
• (Neut) Neytrofillərin %lə miqdarı  - vəzifəsi bakterial  infeksiyalardan orqanizmi qorumaqdır. 
• (Lym) limfositlərin %lə miqdarı - əsas vəzifəsi  yad antigenləri təyin etməsi və onlara qarşı adekvat immun cavabında iştirak etməsidir
• (Mon) Monositlərin %lə miqdarı – iltihab ocağında və  destruksiya olmuş toxumalarda  makrofaq funksiyasını həyata keçirirlər, iltihab sahəsini ölü hüceyrələrdən təmizləyirlər.
• (EO) eozinofillərin %lə miqdarı -   antigen-antitel kompleksini faqositozunu aparırlar. Əsas vəzifələri parazitlər ilə mübarizə və allergik reaksiyaları nəzarətdə saxlamaqdır.
• (Baso) Bazofillərin %lə miqdarı - əsas vəzifəsi sürətli hiperhəssaslıq reaksiyalarında iştirak etməsidir. Bundan başqa iltihab və allergik reaksiyalarda, damar divarın keçiciyinin idarə olunmasında rol oynayırlar.
• (Neut) Neytrofillərin mütləq sayı - vəzifəsi bakterial  infeksiyalardan orqanizmi qorumaqdır. 
• (Lym) limfositlərin mütləq sayı - əsas vəzifəsi  yad antigenləri təyin etməsi və onlara qarşı adekvat immun cavabında iştirak etməsidir
• (Mon) Monositlərin mütləq sayı
• (EO) eozinofillərin mütləq sayı -   antigen-antitel kompleksini faqositozunu aparırlar. Əsas vəzifələri parazitlər ilə mübarizə və allergik reaksiyaları nəzarətdə saxlamaqdır.
• (Baso) Bazofillərin mütləq sayı - əsas vəzifəsi sürətli hiperhəssaslıq reaksiyalarında iştirak etməsidir. Bundan başqa iltihab və allergik reaksiyalarda, damar divarın keçiciyinin idarə olunmasında rol oynayırlar.
• (RBC) Eritrositlər - nüvəsiz qan hüceyrələrdir, tənəffüs piqmenti olan dəmir tərkibli zülal - hemoqlobin ilə zəngindirlər. Eritrositlərin əsas vəzifəsi - oksigen nəqliyyatıdır.
• (HGB) Hemoqlobin - qanın tənəffüs piqmentidir, eritrositlərdə yerləşir, oksigen və karbon turşusunun nəqliyyatında iştirak edir.
• (HCT) Hematokrit - qanda bütün formalı elementlərin qanın ümumi həcminə olan faiz nisbətidir.
• (MCV) eritrositlərin orta həcmi - eritrositlərin orta həcmini əks etdirir. Anemiyaların diaqnostikasında istifadə olunur.
• (MCH) eritrositdə hemoqlobinin orta miqdarı – eritrositlərin hemoqlobinlə doyma göstəricisini əks etdirir.
• (MCHC) eritrositdə hemoqlobinin orta konsentrasiyası - eritrositlərin hemoqlobinlə doyma göstəricisini əks etdirir.
• RDW – CV anizositoz – eritrositlərin həcminə görə heterogenliyini əks etdirir.
• RDW – SD anizositoz - eritrositlərin həcminə görə heterogenliyini əks etdirir.
• (PLT Platelets) Trombositlər - Trombositlər angiotrofik, adheziv-aqreqasiya funksiyaları yerinə yetirirlər, laxtalanma və fibrinoliz proseslərində iştirak edirlər, qan laxtasının retraksiya funksiyasını yerinə yetirirlər.
• (PDW) trombositlərin anizositozu – trombositlərin həcminə görə heterogenliyini əks etdirir.
• (MPV) trombositlərin orta korpuskulyar həcmi - müayinə olunan trombositlərin orta həcmini göstərir.Trombositlərin funksional aktivliyi, hüceyrələrin adheziyaya meyilliyi trombositlərin həcmə görə dəyişilməsi arasında bağlılıq müşahidə olunur.
• (P-LCR) trombosit nisbəti: böyük hüceyrələr – normal ölçülü trombositlərə nisbətən  böyük trombositlərin faizlə miqdarını əks etdirir.
• (PCT) trombokrit – trombositlərin  tam qanın həcminə olan nisbətidir.
• (EÇS)Eritrositlərin çökmə sürəti - plazmanın zülal tərkibinin dəyişilməsini əks etdirən qeyri-spesifik göstəricidir. Əksəriyyətda iltihab vəziyyətlərdə və onların müalicəsinin monitoringi zamanı istifadə olunur.  Plazmada kəskin faza zülalların (fibrinogen, C-reaktiv zülal, alfa- və qamma-qlobulinlər, paraproteinlər) artması nəticəsində EÇS də artır.

Analizdən 24 saat əvvəl alkoqol qəbul etməmək
Analizə 2 saat qalmış qida qəbul etməmək (təmiz, qazsız su içmək olar). Körpə uşaqlarda növbəti qidanın verilməsindən öncə analiz vermək lazımdır.
Analiz verməzdən 30 dəqiqə qabaq fiziki və emosional gərginliyi aradan götürmək

• Terapevtik və cərrahiyyə stasionarlara hospitalizasiya zamanı mütləq müayinə
• Anemiyaların diaqnostikasında
• İltihabi və infeksion xəstəliklərin diaqnostikası zamanı
• Qan xəstəlikləri zamanı
• Olunan müalicənin monitorinqi və müxtəlif xəstəliklərin gedişatinı öyrənilməsi məqsədi ilə
•  

Hemoqlobin konsentrasiyasının dəyişilməsi ilə müşayiət olunan xəstəliklər və vəziyyətlər aşağıdakılardır:

Hemoqlobin konsentrasiyasının artması

Hemoqlobin konsentrasiyasının azalması

Birincili və ikincili eritrositozlar (tənəffüs və ürək-damar sisteminin xəstəliklərində, böyrəklərin polikistozu zamanı)

Eritremiya Dehidratasiya(diareya,qusma,həddindən tərlənmə, diabet, yanıqlarda, peritonitlərdə

Haddindənən artıq fiziki gərginlik və həyəcan

Uzun müddət hündür yüksəkliklərdə olması

Siqaret çəkmə(funksional cəhətdən qeyri aktiv HbCO əmələ gəlməsi

Analizlər

• Qan itkiləri
• Qan əmələgəlmə funksiyasının pozulması
• Qanın parçalanmasının artması
• Hiperhidrotasiya
• Hematokrit səviyyəsi yuxarıdır
• Hematokrit səviyyəsi aşağıdır
• Eritrositozlar:
• -Birincili(eritremiya)
• -Müxtəlif genezi olan hipoksiyalar
• -Eritropoetinin həddindən artıq ifrazatı ilə müşayiət olunan böyrək törəmələri.
• -Böyrəklərin polikistozu və hidronefrozu zamanı
• -Dövrə edən plazma həcminin azalması (yanıqlarda,peritonitlərdə və s.)
• -Dehidratasiyalarda

Laborator analizlər

• Dövrədə olan qanın həcmi artması
• -Hamiləlik zamanı(ikinci üçayliq)
• -Hiperproteinemiyalar
• -Hiperhidratasiya
• -Hematokritin dəyişilməsi ilə müşayiət olunan xəstəliklər və vəziyyətlə

Qanın ümumi analizi qiyməti

• Kəskin yoluxucu limfositoz
• Göy öskürək
• İnfeksion mononukleoz
• Kəskin viruslu hepatitlərdə
• Sitomeqalovirus infeksiyası
• Limfatik sistemin xəstəlikləri:
• Xroniki limfoleykoz
• Valdenstrem makroqlobulinemiyası
• Ağır zəncirlərin xəstəliyi
• Bəzi dərman preparatların təsiri:levodopa,fenitoin,valproik turşusu,narkotik analqetiklər.
• Tetraxloretan,qurğuşun,arsen,karbon disulfid ilə ağır zəhərlənmələr.
• Pansitopeniya
• Kortikosteroidlərin,sitostatiklərin qəbulu
• Ağır virus xəstəlikləri
• Bədxassəli yenitörəmələr
• İkincili immun çatışmamazlıqları
• Böyrək çatışmamazlıqı
• Qan dövranın çatışmamazlıqı
• Aplastik anemiyalar
• Limfanı bağırsaqdan itirilməsi
• Sistemli qurd eşənəyi
• Rentgen şualanma
• Onkoloji xəstəliklərin terminal fazası
• Miliar vərəmi
• Limfoqranulematoz